Ludwik I Vaud
 Herb baronii Vaud | |
| baron Vaud | |
| Okres |
od styczeń 1286 |
|---|---|
| Poprzednik |
tytuł utworzony |
| Następca |
Ludwik II |
| Dane biograficzne | |
| Dynastia | |
| Data urodzenia |
1250 lub 1253 |
| Data i miejsce śmierci |
8 stycznia 1303 |
| Miejsce spoczynku |
opactwo Hautecombe |
| Ojciec | |
| Matka |
Beatrycze Fieschi |
| Rodzeństwo |
Tomasz III Piemoncki |
| Małżeństwo |
Adela Lorraine |
| Dzieci |
Laura |
| Małżeństwo |
Joanna Montfort Chambéon |
| Dzieci |
Izabela |
| Małżeństwo |
Izabela Aulany |
| Dzieci |
nie mieli |
Ludwik I (1249/50 – 1302) fr. Louis I de Vaud był baronem Vaud. W chwili swoich narodzin był młodszym synem młodszego syna w domu Sabaudzkim, ale przez serię zgonów i własnej skutecznej służbie wojskowej, udało mu się stworzyć częściowo niezależny seniorat na terenach Vaud w 1286. Gościł w wyższych kręgach szlachty europejskiej (na dworach królewskich w Londynie, Paryżu i Neapolu), otrzymał prawo bicia monet od cesarza Świętego cesarstwa Rzymskiego, zwołał pierwsze publiczne zgromadzenie w Piemoncie, w którym uczestniczyły również osoby nieszlacheckiego pochodzenia. Gdy zmarł, jego posiadłość odziedziczył jego syn.
Młodość w Sabaudii, Anglii i Francji (1259-81)
[edytuj | edytuj kod]Ludwik był trzecim syn Tomasza II Sabaudzkiego. Był pod opieką swojej matki Beatrycze Fieschi wł. Beatrice dei Fieschi[1][2], od śmierci ojca w 1259 roku, gdy jego starsi bracia byli zakładnikami gminy Asti. Jego dzieciństwo upłynęło w zamkach będącym posagiem matki, zwłaszcza w Saint-Genix-sur-Guiers na brzegu rzeki Guiers[3]. W młodości, w 1270 roku, towarzyszył swoim braciom, Tomaszowi III i Amadeuszowi V, w Anglii, w nadziei na uzyskanie od króla Henryka III lenna (i dochodów), co nakazał im ich wujek, Piotr II, książę Sabaudzki. Niektóre z nich już zostały nadane królewskiemu synowi, księciu Edwardowi Długonogiemu, który w tym czasie przebywał na dziewiątej krucjacie. Jakiekolwiek Sabaudzkie roszczenia do angielskich terytoriów nie mogły zostać uwzględnione do czasu jego powrotu, więc Henryk, zamiast tego, przyznał każdemu z braci roczną pensję w wysokości stu marek z królewskiego skarbca[4].
Gdy Ludwik mieszkał w Paryżu w lipcu 1281, król Filip III Śmiałyi wciągnął go w pro Andegaweński związek z hrabią Aymarem IV Valentinois i Ludwikiem Forez, panem Beaujeu, przeciwko biskupom Die, Lyonu i Valance. Ludwik, jak się wydaje, został skuszony do przyłączenia się obietnicą małżeństwa z Joanną Montfort, wdową po Wicie fr. Guy, panie Beaujeu i hrabiu Forez[5]. Małżeństwo, prawdopodobnie miało miejsce w 1283 roku, kiedy Joanna była jeszcze w wieku rozrodczym. Jej posag składało się z ziem, należących do pana Beaujeu w Bugey i Valromey, ziemiach, które leżały w okolicy Sabaudzkiej ziem między Rodanem i Ain[6].
Wojny z Genewą, Delfinatem i królem (1281-84)
[edytuj | edytuj kod]Jesienią 1282, Ludwik wrócił do służby rodzinie, na czele z hrabią Filipem Sabaudzkim, gdy wybuchła wojna z Amadeuszem II Genewskim i jego sojusznikami. Ludwik zdobył twierdzę Delfinatu La-Buissiere, a następnie zaatakowała Grésivaudan, a jego brat Amadeusz najechał region na południe od Grenoble[7]. Filip, jak się wydaje, przygotowywał Ludwika do przejęcia władzy na terenach Vaud, już we wrześniu 1281 został wysłany do Moudon, pierwszego sabaudzkiego miasta w Vaud, aby uzyskać hołd od niektórych wasali hrabiego[6]. Ludwik, mógł czuć się niedoceniany za swoje zasługi w domu. Małgorzata Prowansalska, królowa-matka we Francji i Sabaudzka po kądzieli, próbowała pośredniczyć między nim a jego bratem i wujkiem w styczniu 1283, ale bez skutku. Wiosną 1283, Rudolf, król Niemiec i cesarz-elekt, próbował wyegzekwować swoją władzę w Helvecji, i wkracza do sabaudzkiej strefy wpływów. Po jego pierwszym ataku na Payern w Vaud odpartym w czerwcu, Ludwik przybył do miasta z żołnierzami, aby je uwolnić. Rudolf oblegał go przez sześć miesięcy, aż głód zmusił obrońców do kapitulacji w grudniu, a miasto zostało stracone dla Sabaudii[8].
Po tym, jak został zawarty pokój z cesarzem-elektem, Sabaudzcy zostali pozbawieni Payern i Gümmenen, protektoratu Morat i Berna, oraz ziem stanowiących posag ciotki Ludwika, Małgorzaty (zmarła w 1273), żony Hartmana Starego, hrabiego Kyburg. Wszystkie te straty znacznie zmniejszyły strefę wpływów sabaudzkich niezależnie, który z członków rodziny miał rządzić Vaud[9]. Zgodnie z traktatem pokojowy Moudon i ważny zamek Romont pozostały lennami feudalnymi hrabiego Sabaudii. Oba te miejsca zostały zakupione przez Sabaudzkich za Tomasza I, a tylko nabytki w regionie uczynione przez Piotra II, zanim stał się hrabią, pozostały Ludwikowi. Zgodnie z tą zasadą, inne nabytki Piotra na terenach Gex i Genewy zostały przekazane Amadeuszowi[9]. Wydaje się, że wywołało to kolejną skargę Ludwika. W marcu 1284, on i Amadeusz spotkali się w Lyonie, gdzie Małgorzata i Robert II, książę Burgundii, prowadzili mediacje. Bracia przysięgli nie zawierać prywatnych sojuszy w celu zwiększenia ich udziału w spadku. Gdyby mediacja hrabiego Filipa i królowej Małgorzaty nie zadowoliła obu stron, przysięgli przestrzegać rozstrzygnięcia księcia Roberta[10].
Kryzys sukcesji (1284-86)
[edytuj | edytuj kod]W 1282 najstarszy brat Ludwika, Tomasz, zmarł, a latem 1283 roku jego matka również odeszła. To spowodowało kryzys sukcesji, ponieważ rządzący hrabia Sabaudzki, Filip, nie miał synów, a synowie Tomasza, dotychczasowi jego dziedzice, byli zbyt młodzi, aby utrzymać stery rządów. Zgodnie z tradycją, Amadeusz został uznany za spadkobiercę Filipa. Ludwikowi obiecano apanaż, który nie uznał za wystarczający i późniejsi kronikarze Sabaudzkich Jan Jean Servion i Jan Jean Oronville przedstawili go jako walczącego z bratem o dziedzictwo lub o większą część spadku, podczas gdy ich stryj umierał. Servion wkłada w usta Filipa następujące wyjaśnienie motywów Ludwika, zanim Filip zebrał swoich baronów i zmusił ich do uznania Amadeusza jako swojego następcę: "Nadałem ci więcej moich dóbr, niż zasługujesz i nie jesteś w najmniejszym stopniu wdzięczny. Znam cię dobrze, bo to zawsze ty jesteś tym, który się skarży. W swej istocie jesteś pełen jazgotu, co sprawia, że nie jesteś gotów przestrzegać mojej woli i rozkazów"[11]. Jest bardziej prawdopodobne, że Ludwik czuł się nie wystarczająco nagrodzony za swoje wysiłki w wojnie przeciwko cesarzowi i delfinowi w 1282-84", niż to, że był człowiekiem "pełnym jazgodu"[6].
W maju 1284 Ludwik otrzymał od Rudolfa prawo bicia monety na terenie Vaud, pośrednie cesarskie potwierdzenie jego władzy[6]. W październiku Filip napisał do Eleonory Prowansalskiej, siostry Małgorzaty, żony Henryka III, i jej syna, wówczas król Edwarda, prosząc ich o arbitraż w sprawie skarg Ludwika. On również wysłał biskupa Aosta do Anglii, aby wyjaśnić problem dokładnie, ale angielski arbitraż okazał się nieudany i był, być może, tylko wybiegiem, aby opóźnić chwycenie za broń przez Ludwika[12].
Po śmierci Filipa, Louis wszczął szybko wojnę przeciwko bratu, ale on i Amadeusz porozumieli się w styczniu 1286[12]. W zamian za hołd lenny, Ludwik dostał całe terytorium Vaud między rzekami Aubonne i Veveyse, w tym Moudon i Romont. Otrzymał również Saillon i Conthey w Valais i Pierre-Châtel w Bugey i roczną rentę w wysokości 400 liwrów viennois z apanaży Saint-Maurice d'Agaune i Villeneuve[12]. Kilku panów z terenu Vaud pozostało wasalami hrabiego i ich ziemi nie były częścią baronii Vaud. Byli to hrabiowie Gruyère i panowie Châtel i Cossonay[13].
Baron Vaud (1286-1302)
[edytuj | edytuj kod]Politycznie, baronia w czasach panowania Ludwika I została podzielona na dziesięć kasztelanii z siedzibami w: Nyon, Rolle, Morges, Moudon, Estavayer, Romont, Rue, Yverdon, las Clées, i Vaulruz[13]. Morges był stolica baronii, gdzie były odbierane hołdy lenne i nadzorowano administrację[14]. W dniu 15 stycznia 1285 Ludwik, który był w Lyonie, wezwał mieszkańców Piemontu do stawienia się wszystkich na zgromadzeniu, typu zazwyczaj nazywanego kolokwium (colloquium) lub parlament (parlamentum), zaplanowanego na 24 maja. To było pierwsze zgromadzenie na ziemi Sabaudów, w który wzięli udział "przedstawiciele nieszlacheckich klas"[15]. Wezwanie Ludwika było skierowane do "wszystkich szlachciców, obywateli, mieszczan i innych na ziemiach Piemontu od Mont-Cenis do Lombardii" (universis nobilibus, civibus, burgensibus et aliis quibuscumque in Terra Pedemontis a Monte Cinisii versusLombardiam superius)[15].
Zmarł między 10 stycznia 1302 a 27 kwietnia 1303, prawdopodobnie 8 stycznia 1303 w Neapolu, na dworze króla Karola II. Jako członek dynastii sabaudzkiej, został pochowany w opactwie Hautecombe.
Starszy syn Ludwika, Ludwik II, objął sukcesję po nim w Vaud, a jego córka Blanka fr. Blanche nieoczekiwanie wyszła za siostrzenieca Otto Grandisona. Małżeństwo zostało zaaranżowane w maju 1303 w Paryżu, a synowie Piotra II Grandison fr. Pierre II de Grandison i Blanki służyli później hrabiemu Sabaudii[16][17].
Małżeństwa i dzieci
[edytuj | edytuj kod]Jego pierwszą żoną była Adela Lorraine fr. Adeline de Lorraine, córka Mateusza II Lotaryńskiego fr. Mathieu II de Lorraine i Katarzyny fr. Catherine de Limbourg[1]. Mieli jedno dziecko: córkę o Laurę Sabaudzką fr. Laure de Savoie (1278-1334)[1], który poślubiła Jana I Forez fr. Jean Ier de Forez.
Ludwik ożenił się ponownie w 1278 roku z Joanną Montfort Chambéon fr. Jeanne de Montfort de Chambéon młodą wdową po Wicie VI Albon fr. Guigues VI d'Albon, hrabiny i regentki Forez. Joanna umiera po 26 listopada 1293 (data jego testamentu), a przed 1301 (gdy Ludwik ożenił się po raz trzeci). Z ich związku urodziło się 11 dzieci:
- Izabela fr. Isabelle (która zmarła w dzieciństwie), (- 1289/90)
- Małgorzata fr. Marguerite (- 7 kwietnia 1313), po raz pierwszy wyszła za Jana Salins fr. Jean de Salins pana Vignory syna Stefana Burgundzkiego, zwanego Głuchym fr. Stephena de Bourgogne "Le Sourd, a po raz drugi w 1309 za Szymona I Saarbrücken-Commercy fr. Simon Ier de Sarrebruck-Commercy syna Jana I Saarbrücken-Commercy fr. Jean Ier de Sarrebruck-Commercy
- Joanna fr. Jeanne (? - 1360), poślubiła Wilhelma Joinville fr. Guillaume de Joinville (? - 1310), barona Gex,
- Ludwik II Vaud fr. Louis II de Vaud,
- Piotr fr. Pierre (- 21 marca 1312)
- Beatrycze fr. Béatrice, poślubiła Gotfryda I Clermont fr. Geoffroy Ier de Clermont,
- Eleonora fr. Éléonore, (- 24 marca 1304), wyszła za mąż za Rudolfa IV Neuchâtel fr. Rodolphe IV de Neuchâtel (25 września 1274 - 22 marca 1342/43)
- Katarzyna fr. Catherine (? - 1305),
- Blanka fr. Blanche, poślubiła Piotra Grandison fr. Pierre de Grandison (- 1349)
- Wilhelm fr. Guillaume, poślubił Nikole Alamant fr. Nicole d'Alamant,
- Izabela fr. Isabelle (po 1293 roku). Wiele genealogie podaje, że Izabela była żoną Humberta III Montluel fr. Humbert III de Montluel, co jest chronologicznie niemożliwe - Humbert urodzony około 1210, miał dzieci między 1230 a 1250 lub trochę później[18].
Po śmierci Joanny, ożenił się 1 maja 1301 po raz trzeci z Izabelą Aulany fr. Isabella d'Aulnay, która również dwukrotnie owdowiała (jej pierwszym mężem był Baldone de Seminara, a drugim Robert de Sauriac). Para nie miała dzieci, Ludwik zmarło wkrótce po ślubie (sporządził testament w styczniu 1302).
Rodowód
[edytuj | edytuj kod]| Amadeusz III Krzyżowiec | ||||||||||||
| Humbert III Sabaudzki | ||||||||||||
| Matylda z Albon | ||||||||||||
| Tomasz I Sabaudzki | ||||||||||||
| Gerard I z Mâcon | ||||||||||||
| Beatrycze Viennois | ||||||||||||
| Maurette z Salins | ||||||||||||
| Tomasz II Piemoncki | ||||||||||||
| Amadeusz I z Genewy | ||||||||||||
| Wilhelm I Genewski | ||||||||||||
| Matylda z Cuiseaux | ||||||||||||
| Małgorzata Genewska | ||||||||||||
| Aymon lub Aymar I z Faucigny | ||||||||||||
| Beatrycze Faucigny | ||||||||||||
| Klementyna z Briançon | ||||||||||||
| Ludwik I Vaud | ||||||||||||
| Teodor II Fieschi z Lavagna | ||||||||||||
| Hugo Fieschi z Lavagna | ||||||||||||
| ? | ||||||||||||
| Teodor III Fieschi z Lavagna | ||||||||||||
| Amico Grillo | ||||||||||||
| Brumisan Grillo | ||||||||||||
| ? | ||||||||||||
| Beatrice Fieschi z Lavagna | ||||||||||||
| ? | ||||||||||||
| Rajmund Volta z Capo-Corso | ||||||||||||
| ? | ||||||||||||
| Simona Volta z Capo-Corso | ||||||||||||
| ? | ||||||||||||
| ? | ||||||||||||
| ? | ||||||||||||
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- F. Aubert. Numismatique du Pays de Vaud. „Gazette Numismatique Suisse”. 6, s. 29–32, 1956. (fr.).
- Eugene L. Cox: The Green Count of Savoy: Amadeus VI and Transalpine Savoy in the Fourteenth Century. Princeton, New Jersey: Princeton University Press, 1967. (ang.).
- Eugene L. Cox: The Eagles of Savoy: The House of Savoy in Thirteenth-Century Europe. Princeton, New Jersey: Princeton University Press, 1974. (ang.).
- O. Dessemontet: Le Testament de Jeanne de Montfort, dame de Vaud. Lozanna: 1967, s. 43–61, seria: Nouvelles pages d'histoire vaudois. (fr.).
- Girart Dorens: Sir Otho de Grandison 1238?–1328. T. 3. 1909, s. 125–95, seria: Transactions of the Royal Historical Society, Third Series. (ang.).
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c Foudation of Medieval Genealogy (praca zbiorowa): BARONS de VAUD. [w:] Medieval Lands [on-line]. 2016-02-01. [dostęp 2016-08-19]. (ang.).
- ↑ Davide Shamà: GENEALOGIE DELLE FAMIGLIE NOBILI ITALIANE. [dostęp 2016-08-19]. (wł.).
- ↑ Cox 1974 ↓, s. 280.
- ↑ Cox 1974 ↓, s. 382.
- ↑ Cox 1974 ↓, s. 422-23.
- ↑ a b c d Cox 1974 ↓, s. 446.
- ↑ Cox 1974 ↓, s. 436-37.
- ↑ Cox 1974 ↓, s. 441-42.
- ↑ a b Cox 1974 ↓, s. 446-47.
- ↑ Cox 1974 ↓, s. 447.
- ↑ Cox 1974 ↓, s. 445-46.
- ↑ a b c Cox 1974 ↓, s. 447-48.
- ↑ a b Cox 1967 ↓, s. 132 n. 43.
- ↑ Cox 1967 ↓, s. 136.
- ↑ a b Cox 1967 ↓, s. 368-69.
- ↑ Cox 1967 ↓, s. 182 n. 15.
- ↑ Dorens 1909 ↓, s. 172.
- ↑ Guichenon: Histoire de Bresse et du Bugey. 1650.